شمش مسی تابلو برق که با عنوان شینه هم شناخته می‌شود، شکلی مکعب مستطیلی دارد که معمولا از جنس آلومینیوم یا مس هستند. به دلیل مزایای استفاده از مس، بیشتر از شمش مسی استفاده می‌شود. معمولا از این قطعه برای هدایت جریان الکتریکی به تجهیزات داخل تابلو برق استفاده می‌شود.
با استفاده از این شینه‌ها تمامی ترانسفورماتورها، ژنراتورها، کابل‌ها و سیم‌های یک نیروگاه دارای ولتاژ برابر به هم متصل می‌شوند. به همین دلیل از شمش مسی به عنوان وسیله جمع و پخش انرژی هم یاد می‌شود. شینه یا شمش مسی چه ویژگی‌هایی دارد؟ مزایای استفاده از آنها چیست؟ برای کسب اطلاعات جامع از این قطعه پرکاربرد، ادامه این مطلب را از دست ندهید.
شمش مسی تابلو برق چیست؟
شمش یا شینه مسی وسیله‌ای پرکاربرد است که در تابلو برق‌ها از آن استفاده می‌کنند. این شمش مسی جریان الکتریکی را طوری هدایت می‌کند که جریان به همه تجهیزات و قطعات داخل تابلو برسد. البته در خطوطی که ولتاژ بالایی دارند، ممکن است برخی از هادی‌ها به درستی عمل نکنند. این موضوع باعث بروز اختلال در رسانایی می‌شود که وجود شینه مسی این مشکلات را برطرف می‌کند.
معمولا این شمش‌ها از جنس آلومینیوم و مس هستند که استفاده از مس مزایا و کارایی بیشتری دارد. به همین دلیل به این نام شناخته می‌شوند. بهره‌گیری از فلز مس برای این شینه‌ها باعث کاهش میدان الکتریکی در نقطه اتصال عایق می‌شود.
شینه یا شمش‌های مسی معمولا طولی برابر با 4 متر دارند، اما دارای ضخامت و عرض ثابتی نیستند. برای انتخاب آنها باید بر اساس نیاز اقدام نمود. همه این عوامل و ویژگی‌ها در تعیین قیمت تابلو برق نقش مهمی دارند.
شمش مسی تابلو برق چه کاربردهایی دارد؟
استفاده از این نوع شمش‌ها انشعاب‌گیری ساده‌تری نسبت به کابل‌ها دارند. در واقع برای گرفتن انشعاب راحت می‌توان روی این شمش‌ها سوراخ ایجاد کرد و برای انجام این کار به وسایل و تجهیزات پیچیده‌ای نیاز نیست.
به دلیل وجود سطح مقطع مناسب هادی در شمش‌ها، جریان الکتریکی به بهترین نحو هدایت می‌شود. همچنین شینه‌ها در مواقع بروز خطا و مشکل بسیار ساده‌تر از کابل‌ها تعویض می‌شوند.
این شمش‌ها علاوه‌بر استحکام و دوام بالا، زیبایی بصری خاصی هم به محیط می‌بخشند. استحکام بالا باعث می‌شود به راحتی و در زمان طولانی از آنها استفاده کرد. همچنین در تابلو برق‌هایی که جریان آمپری بیشتر از 125 دارند از شینه یا شمش مسی استفاده می‌کنند.
بررسی انواع شمش مسی تابلو برق
همانطور که گفته شد این شینه‌ها به دو صورت مسی و آلومینیومی موجود هستند که شمش مسی تابلو برق کارایی بیشتری دارد. البته هر کدام از این شمش‌ها از سه فاز تا تک فاز موجود هستند. با این وجود این شمش‌ها انواعی دارند که در ادامه به بررسی آنها می‌پردازیم.
شمش‌های آلومینیومی
ابتدایی‌ترین نوع شمش در تابلو برق، شمش‌های آلومینیومی هستند. در واقع این شینه‌ها قبل از نوع مسی در تابلوها مورد استفاده قرار می‌گیرند و با عنوان ارت یا نول وجود دارند.
شمش‌های مسی نول
این نوع شمش‌ها را باید با توجه به سایزها و ابعاد مختلف تابلو برق‌ها انتخاب کرد. همچنین توجه به درصد خلوص مس از اهمیت بالایی برخوردار است. چرا که بالا بودن مس باعث هادی بیشتر آن می‌شود. این شینه‌های مسی دست کم 4 پیچ دارند.
شمش‌های مسی ارت
شمش مسی ارت هم با توجه به سایزهای مختلف تابلو برق انتخاب می‌شوند. همچنین در این نوع شمش‌ها هم وجود درصد خلوص بالای مس باعث ایجاد هادی الکتریکی خوبی می‌شود. این شینه‌ها هم حداقل 4 پیچ دارند و به طرفین خمیده می‌شوند.
همچنین ذکر این نکته ضروری است که برای نصب شمش مسی تابلو برق از هر نوع آن، جدا کردن پیچ و مهره از بدنه ضروری است. بعد از انجام این کار با قرار دادن سرسیم حلقوی یا دو شاخ، مجددا پیچ و مهره در جای اصلی خود محکم می‌شوند. البته در مورد سفت کردن آن باید تا حدی که به سرسیم یا شمش آسیبی وارد نشود آن را محکم بست.
بررسی انواع شمش در تابلو برق بر اساس وضعیت ظاهری
معمولا این شینه‌ها از نظر شکل ظاهری تفاوت‌هایی با هم دارند و به همین دلیل به انواع مختلفی دسته‌بندی می‌شوند. در زیر با انواع آنها از نظر ظاهری آشنا می‌شوید:
- شینه لوله‌ای: معمولا استفاده از این شینه‌ها برای جریان‌هایی که ظرفیت اسمی بیشتر از 3000 آمپر دارند صرفه اقتصادی خواهد داشت.
- شینه سیم هوایی: این نوع شینه یا شمش که از جنس آلومینیوم هستند، دارای مقاومت و انعطاف‌پذیری بالایی هستند.
- شینه هدایت جریان: این شمش‌ها که برای وصل شدن سر فازها مورد استفاده قرار می‌گیرند، معمولا در ژنراتورهای بزرگ استفاده می‌شوند.
- شینه مستطیلی: این شینه‌ها انشعاب‌گیری راحت‌تری نسبت به نوع لوله‌ای دارند.
نکات مهم: ظرفیت الکتریکی شمش فاز نباید از 150 درصد شدت جریان اسمی کلید تغذیه تابلو کمتر باشد. همچنین شمش مسی تابلو برق از نوع نول و ارت، برای اتصال هادی حفاظتی نصب می‌شوند. برای خرید تابلو برق در تهران توجه به این نکات اهمیت بالایی دارد.
آشنایی با ویژگی‌های شمش‌های تابلو برق
در این شمش‌ها یا شینه‌ها با توجه به تعداد پیچ‌ها، سطح مقطع متناسب آن متغیر می‌باشد. معمولا بیشترین کاربرد این شینه‌ها در ابعاد 5×13 است. همچنین از طریق سیم اتصال به زمین با تابلو برق اتصال پیدا می‌کنند. به همین دلیل وجود آنها برای کارایی بیشتر تابلو برق امری ضروری محسوب می‌شود.
معمولا دارای تعداد پیچ بین 4 تا 18 عدد هستند. همچنین از آنها برای اتصال هادی‌هایی که ولتاژ یکسانی دارند استفاده می‌کنند. البته از شمش مسی تابلو برق، اغلب برای تاسیسات داخلی استفاده می‌کنند. معمولا شکل ظاهری این محصول از نوع مستطیلی بوده که جنس آن بسته به نوع استفاده آلومینیومی و مسی طراحی می‌شود.
جمع‌بندی
همانطور که در این مطلب اشاره شد، شمش مسی تابلو برق نقش حیاتی در این سیستم دارد. وجود این شمش‌ها یا شینه‌ها برای هدایت جریان الکتریکی به سمت قطعات و تجهیزات داخل تابلو امری ضروی محسوب می‌شود.
همچنین شینه‌ها دارای دوام و استحکام بالایی هستند و در صورت بروز هرگونه خطا و مشکلی می‌توان به سادگی آنها را تعویض کرد. این شمش‌ها انواع مختلفی دارند که انتخاب آنها بر اساس نیاز محیط و کارایی سنجیده می‌شود. البته استفاده از شمش‌های مسی به دلیل مزایایی که دارد معمولا نسبت به نوع آلومینیومی آن ترجیح داده می‌شود.