دستگاه اندازه گیری الکتریکی انواع مختلفی دارند که هر یک برای اندازه گیری پارامتر متفاوتی مورد استفاده قرار می‌گیرند. در این مطلب قصد داریم به معرفی انواع دستگاه اندازه گیری الکتریکی و کاربرد هر یک بپردازیم. در صورتی که قصد دارید یک بار برای همیشه با انواع دستگاه اندازه گیری آشنا شوید و کاربرد هر یک را به درستی بشناسید، بهتر است با ما همراه باشید.
آمپر متر
آمپرمتر دستگاهی است که برای اندازه گیری میزان جریان مؤثر در مدار استفاده می‌شود. به منظور اندازه گیری جریان عبوری از بار باید آمپرمتر را به صورت سری با مصرف‌کننده تنظیم کنید. آمپرمترها به دو نوع AC و DC تقسیم می‌شوند. یک نکته مهم در مورد استفاده از آمپرمتر این است که در زمان استفاده از آن باید شدت جریان مدار بیشتر از جریان نامی نباشد. به عنوان مثال توجه کنید آمپرمتر ۰ تا ۱۰ آمپر تنها جریان‌هایی را که در این محدوده هستند، اندازه گیری می‌کند و برای اندازه گیری آمپرهای کمتر و بیشتر از بازه تعریف شده باید از آمپرمترهای دیگر استفاده کرد.
یک نکته دیگر در مورد استفاده از آمپرمتر این است که همواره متناسب با شدت جریان عبوری از مدار حدوداً ۲۰ درصد اضافه‌تر از جریان انتخاب می‌شود تا در شبکه فشار ضعیف شدت جریان ۶۰ آمپر، آمپرمتر به صورت مستقیم در مسیر جریان مصرف قرار بگیرد. توجه کنید جریان‌های بیشتر از این مقدار، توسط CT به آمپرمتر انتقال داده می‌شود.
ولت متر
به منظور اندازه گیری ولتاژ مدار، از وسیله‌ای به نام ولت متر استفاده می‌شود. ولت متر نیز به منظور اندازه گیری ولتاژ به صورت موازی با آن قرار می‌گیرد. ولت متر نیز دو نوع AC و DC دارد. در صورتی که بخواهید ولتاژ شبکه را در داخل تابلو برق اندازه گیری کنید، ابتدا باید دو سر ولت متر را به صورت مستقیم به شین‌های مورد نظرتان وصل کنید، اما در حالتی که قصد داشته باشید ولتاژ فازهای مختلف را نسبت به سیم نول یا ولتاژ دو به دو فازها را اندازه بگیرید، باید از کلید سلکتور ولت استفاده کنید.
ولت مترهایی که در تابلو برق ساختمانی مورد استفاده قرار می‌گیرند، قادر به اندازه گیری ولتاژ معینی هستند که درجه‌بندی اندازه گیری ولتاژ آن‌ها معمولاً مشخص می‌شود و بر اساس آن عمل می‌کنند. ولت مترهای دیجیتالی از دیگر انواع ولت مترها هستند که استفاده از آن‌ها امروزه رواج پیدا کرده است. استفاده از این دستگاه‌ها بسیار آسان است زیرا میزان ولتاژ به آسانی روی صفحه نمایش نشان داده می‌شود.
فرکانس متر
فرکانس‌متر نیز دستگاه اندازه گیری الکتریکی است که به منظور اندازه گیری فرکانس استفاده می‌شود. عمده فرکانس‌مترها به صورت عقربه‌هایی هستند و قادرند فرکانس را در محدوده گسترده‌ای اندازه گیری کنند. فرکانس‌مترها به سه نوع زبانی یا ارتعاشی، دیجیتالی و عقربه‌ای تقسیم می‌شوند که فرکانس‌مترهای ارتعاشی در اندازه گیری فرکانس‌های کم و متوسط بیشتر کاربرد دارند، زیرا مقاومت و دقت بالایی دارند.
فرکانس‌مترهای دیجیتالی نیز دقت بالایی دارند. فرکانس‌مترها به صورت موازی به شبکه وصل می‌شوند. فرکانس‌مترهای ارتعاشی در برابر عوامل خارجی نسبت به فرکانس‌مترهای عقربه‌ای مقاوم‌تر هستند. فرکانس‌مترهای عقربه‌ای نیز بیشتر در نیروگاه‌ها و تابلوهای پست توزیع کاربرد دارند. عمده کاربرد این وسیله زمان است که دو آلترناتور را با هم پارالل می‌کنند یا ژنراتوری را به شبکه برق شهری وارد می‌کنند.
وات متر
وات متر وسیله‌ای است که برای اندازه گیری توان حقیقی مصرف‌کننده‌ها استفاده می‌شود. ولت متر یک سیم پیچ جریان و یک سیم پیچ ولتاژ دارد. سیم پیچ جریان به صورت سری و ولتاژ به صورت موازی به مصرف‌کننده‌ها متصل می‌شود. در واقع دو سیم پیچ در وات متر تشکیل دو مدار مجزا از هم را می‌دهند. وات متر دیجیتالی، مقدار توان اندازه گیری شده را به صورت عدد در صفحه نمایش نشان می‌دهد. لازم به ذکر است که مشخصاتی مانند گالوانومتر، زاویه انحراف کامل عقربه و نحوه نصب در وات مترها مهم بوده و لازم است در بسته بندی آن‌ها مشخص شوند.
دستگاه میگر
از میگر برای عیب‌یابی کابل و تشخیص اتصال زمین واتصال کوتاه استفاده می‌شود.
وار متر
وار متر وسیله‌ای است که به منظور اندازه گیری توان غیرمفید یا راکتیو استفاده می‌شود.
کسینوس فی متر
از دیگر انواع دستگاه اندازه گیری الکتریکی در کارخانجات و نیروگاه‌ها، کسینوس فی متر است که به منظور اندازه گیری ضریب قدرت مدار تحت فشار استفاده می‌شود.
مولتی متر
مولتی متر، پارامترهای الکتریکی مختلفی را چون ولتاژ فازها نسبت به هم و نسبت به نول، جریان هر فاز مدار، توان، فرکانس شبکه و انرژی را اندازه گیری می‌کند.
پاورمتر
به منظور اندازه گیری و محاسبه توان انرژی، توان اکتیو و غیر اکتیو، ضریب توان، جریان و ولتاژ از پاورمتر استفاده می‌شود.
دستگاه میگر
از دیگر انواع دستگاه اندازه گیری الکتریکی می‌توان دستگاه میگر را نام برد که به منظور تشخیص اتصال زمین به اتصال کوتاه و یا عیب یابی کابل استفاده می‌شود.
تایمر
تایمر از جمله وسیله‌های فرمان‌دهنده در مدارهای کنترل اتوماتیک است. وظیفه تایمر، کنترل مدار در مدت زمان مشخص است. در صنعت گاهی نیاز است، یک مدار برای مدت زمان معینی کار کند یا پس از مدت زمان مشخصی شروع به کار کند و خاموش شود، در چنین مواردی از تایمر استفاده می‌شود.
نکته پایانی
با توجه به تأثیر عملکرد تجهیزات الکتریکی در سیستم برقی ساختمان، اندازه گیری پارامترهای مربوط به آن‌ها و بررسی عملکرد صحیح چنین تجهیزات الکتریکی اهمیت می‌یابد. به منظور اندازه گیری پارامترهای مختلفی چون ولتاژ، توان، انرژی، فرکانس، جریان و … دستگاه‌های اندازه گیری الکتریکی مختلفی استفاده می‌شوند که کاربرد و نحوه استفاده هر یک متفاوت است. در این مطلب سعی شد مهم‌ترین این دستگاه‌ها به همراه کاربردشان معرفی شوند.