همه اقداماتی که برای جلوگیری از خطرات جریان برق در تجهیزات الکتریکی و تابلو برق انجام می‌شود جزو موارد مرتبط با حفاظت الکتریکی محسوب می‌شود. خطرات برگرفته از برق‌گرفتگی می‌تواند به‌راحتی به انسان‌ها، حیوانات، تجهیزات برقی، مولدها، دستگاه‌های الکترونیکی، مصرف‌کننده و دیگر موارد آسیب‌های جدی و جبران‌ناپذیری را وارد کند. به همین دلیل در زمان خرید تابلو برق به تجهیزات و استانداردهای حفاظتی در آن توجه ویژه‌ای داشته باشید.
همچنین مهم‌ترین نکته‌ای که درباره طراحی تابلو برق وجود دارد این است که خطاهای مختلف برگرفته از جریان برق نامناسب به سه گروه کلی دسته‌بندی می‌شود که به آن‌ها اتصال کوتاه، اتصال بدنه و اتصال زمین می‌گویند.
اهمیت حفاظت الکتریکی در تابلو برق
حفاظت برای تابلوهای برق از اهمیت بالایی برخوردار است و باعث افزایش ضریب اطمینان و امنیت تجهیزات و دستگاه‌های مصرف‌کننده برق می‌شود و از آن‌ها در برابر هر نوع آسیب و ضرر احتمالی در آینده محافظت کرده و همین‌طور باعث بالا رفتن عمر کاری و عملکرد تجهیزات می‌شود. انواع مختلفی از حفاظت برای تابلوهای برق وجود دارد که در ادامه به مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم.
معرفی مهم‌ترین تجهیزات برای حفاظت الکتریکی در تابلو برق
تجهیزات خاصی برای محافظت از تابلوهای برق الکتریکی وجود دارد که وجود یا عدم وجود آن‌ها و همین‌طور کیفیت و نوع ساخت آن می‌توان بر روی قیمت تابلو برق ساختمانی و تابلو برق صنعتی و دیگر مدل‌های رایج تأثیر بگذارد، چراکه سطح حفاظت تابلوهای برق و نوع تجهیزات برای این کار از اهمیت بالایی برخوردار است. ازجمله مهم‌ترین تجهیزات حفاظت الکتریکی در تابلو برق می‌توان به موارد ذکرشده در پایین اشاره کرد:
کنترل فاز
یکی از مهم‌ترین تجهیزات برای حفاظت الکتریکی در تابلو برق، کنترل فاز است که از مدار در برابر اختلافات پتانسیل بالا و اختلاف میان فازهای ولتاژ باهم دیگر محافظت می‌کند. این وسیله قبل از کنتاکتور تعبیه می‌شود. در شرایطی که سطح ولتاژ 220 ولتاژ بیشتر یا کم‌تر از حداکثر ولتاژ تعیین‌شده در کنترل فاز باشد رله کنترل فاز وارد عمل شده و تیغه‌هایی که بر روی آن قرار دارند وضعیت خود را عوض می‌کنند و همین‌طور اگر اختلاف بین فازها بیشتر از مقداری که روی کنترل فاز تعیین‌شده است باشد رله کنترل فاز عمل می‌کند. با کمک تیغه‌های موجود بر روی کنترل فاز در مدار فرمان می‌توان از تابلو برق محافظت کرد.
بی متال
یکی از تجهیزات اصلی که برای محافظت تابلو برق مورداستفاده قرار می‌گیرد بی متال است. بی متال قطعه‌ای برقی است که به شکل سری در مدار قرار می‌گیرد و برای محافظت از موتورها در تمامی تابلوهای برق قرار می‌گیرد. بی متال از متصل شدن دو فلز با دو جنس مختلف و ضریب انبساط مختلف ساخته می‌شود و می‌توان به‌نوعی با حرارت و گرمابه همدیگر پرس می‌شوند که به‌صورت یک‌تکه دیده می‌شوند.
روال کار بی متال‌ها هم به این صورت که براثر عبور جریان اضافه‌بار حرارت بالا می‌رود و قطعه‌های هادی بی متال به‌طرف فلز با میزان انبساط کم‌تر خم می‌شود و با سرد شدن مجدد به شکل اول خود برمی‌گردد. بر روی بی متال سه‌تیغه کنتاک قدرت برای عبور جریان سه فاز و دو عدد کنتاک فرمان‌برای استفاده در مدار فرمان وجود دارد.
بریکر
یکی از انواع دیگر تجهیزات حفاظتی در تابلو برق، انواع مختلف بریکرها مانند کلیدهای مینیاتوری، کلیدهای محافظ جان، کلیدهای اتوماتیک، کلیدهای حرارتی، راه‌اندازهای موتور و کلیدهای هوایی هستند. همچنین رله کنترل بار نیز جزو این تجهیزات محسوب می‌شود.
اینترلاک مکانیکی
از دیگر تجهیزات جانبی برای محافظت از تابلوهای برق می‌توان به انواع اینترلاک ها اشاره کرد. اینترلاک ها دارای انواع مکانیکی و الکتریکی هستند. برای مثال اینترلاک کنتاکتور یک قطعه مکانیکی است که بین دو عدد کنتاکتور تعبیه می‌شود و جلوی وصل یا قطع شدن دو کنتاکتور باهم دیگر را می‌گیرد و هر موقع که یکی از کنتاکتور متصل باشد، کنتاکتور دوم نمی‌تواند وارد مدار شود.
اینترلاک الکتریکی
از مهم‌ترین موارد برای محافظت از تابلو برق ساخت اینترلاک الکتریکی در مدار فرمان است. اینترلاک الکتریکی با کمک کنتاکت های فرمان‌بر روی قطعه‌های برقی ایجاد می‌شود. با استفاده از یک نقشه مدار فرمان مناسب و کامل می‌توان به‌راحتی تمامی تابلو برق را از انواع مختلف اتفاقات رایج محافظت کرد. برای مثال به‌کارگیری کنتاکت بسته کنتاکتور در مسیر تغذیه بوبین کنتاکتور دیگر باعث می‌شود که کنتاکتورها باهم دیگر اینترلاک شده و به‌صورت هم‌زمان وارد مدار نشوند به‌طوری‌که اگر یکی از کنتاکتور در مدار حضورداشته باشد کنتاکتور دوم اجازه وارد شدن به مدار را ندارد.
تجهیزات رایج برای محافظت در تابلو برق
یک مدل از تجهیزات جانبی برای تجهیزات الکتریکی وجود دارد که می‌تواند باعث بالا رفتن کنترل و مدیریت تجهیزات شود. برای مثال برای کلیدهای اتوماتیک هوایی و کمکت تجهیزات جانبی مثل رله زیر ولتاژ، رله شنت، کنتاکت های کمکی و کنتاکت های تریپ وجود دارد.
جدول مربوط به کلید و تجهیزات محافظتی در تابلو برق:
کلیدهای مینیاتوری | محافظ جان | فیوز |
کلید هوایی | کنتاکتورها | بی متال |
کلید حرارتی | فیوز قشنگی | فیوزهای کاردی |
کلیدهای گردان | کنتاکت های کمکی | کنتاکتورهای خازنی |
فن های خنک کننده | ترانسهای CT | ترانس ایزوله |
کلیدهای قابل قطع زیر بار | کلید چنج آور | کلید اتوماتیک |
مهم‌ترین نکات در زمان انتخاب کلیدها و تجهیزات حفاظت الکتریکی در تابلو برق
- تعداد فاز، فرکانس کاری، اسم کشور سازنده، برند شرکت سازنده و استاندارد طراحی کلید جزو مشخصاتی هستند که باید بر روی کلید قرار داده شوند.
- جریان اسمی کلید با در نظر گرفتن نوع بار تغذیه‌شده از کلید باید مساوی یا بزرگ‌تر از مقادیر تعیین‌شده در استاندارد ساخت کلید باشد.
- درجه حفاظت کلید باید با درجه حفاظت تابلو برق هماهنگ باشد و درجه حفاظت تابلو برق را کاهش ندهد.
- کلیدهای مینیاتوری قابلیت قطع اتصال کوتاه پایینی رادارند و نباید به‌عنوان کلید معمولی برای قطع و وصل ساده مدار از آن‌ها استفاده شود.
- با کمک اینترلاک استاندارد و خوب میان کلیدها کم‌ترین میزان ایمنی لازم برای محافظت از افراد و تجهیزات تأمین می‌شود.
- مدار تغذیه تجهیزات کنترلی و اندازه‌گیری مورد تغذیه از سیستم تابلو برق باید دارای نوعی تجهیزات حفاظتی مثل فیوز باشد.
سخن پایانی
در این مقاله درباره حفاظت الکتریکی در تابلو برق صحبت کردیم. تابلوهای برق و تجهیزات الکتریکی دیگر با در نظر گرفتن حساسیت بالای خود باید در مقابل عوامل مختلف از مقاومت بالایی برخوردار باشند. در تابلوهای برق باید از روش‌ها و تجهیزات محافظتی مختلفی استفاده کنید تا جلوی خطرات ایمنی در آینده را بگیرید. همچنین کیفیت تابلو برق در ایمنی و محافظت آن تأثیر می‌گذارد به همین دلیل حتماً از تابلوهای برق باکیفیت و خوبی استفاده کنید. درنهایت پیشنهاد می‌کنیم برای سفارش تابلو برق در تهران با بهترین کیفیت و قیمت از گروه فنی مهندسی پرشین تکنیک کمک بگیرید.