- ترمینال تابلو برق چیست؟
- با انواع ترمینال تابلو برق آشنایی دارید؟
- در ترمینال تابلو برق از چه رنگ‌های استفاده می‌شود؟
- انواع اتصالات در ترمینال تابلو برق چگونه است؟
به‌صورت کلی تابلو برق یک محفظه از جنس فلز است که تعدادی قطعه الکتریکی و حتی پنوماتیکی را در خود جا داده است. این قطعات می‌توانند شامل انواع مختلفی از قطع کننده‌ها و وصل‌کننده‌ها، سوئیچ‌ها، کلیدهای فیوز، فیوزهای HRC، ترمینال‌ها، کنتاکتورها، جداکننده‌های بدون بار و… باشند. تقسیم‌بندی‌های متعددی برای تابلوهای برق وجود دارد که یکی از مهم‌ترین آن‌ها تقسیم‌بر اساس ولتاژ اسمی تجهیزات و تابلو هست.
ترمینال تابلو برق یا پایانه‌های برق تجهیزاتی هستند که از آن‌ها به‌منظور ایجاد اتصالات مختلف در انواع سیستم‌های برقی و تابلوهای برق استفاده می‌شود. به زبان ساده‌تر، کار ترمینال برق ایجاد یک اتصال موقتی محکم و مطمئن بین حداقل دو سیم برق است.
ازآنجایی‌که روش‌های دیگر اتصال نظیر اتصال با انواع چسب‌ها روش‌های ایمن و مطمئنی نیستند، استفاده از ترمینال‌های برق جایگزین مناسب و شکیلی برای دیگر روش‌های اتصال محسوب می‌شود. ترمینال تابلو برق همان‌گونه که از اسمش مشخص است یک رابط بین برق ورودی به تابلو و برق‌های توزیع‌شده از تابلو است.
[toc]
انواع ترمینال برق
با توجه به کاربرد فراوان و مهم این قطعات در صنعت برق، ترمینال‌ها در انواع گوناگونی تولید می‌شوند که هرکدام دارای یک سری ویژگی‌های خاص می‌باشند. از انواع مختلف ترمینال‌های برق می‌توانیم به ترمینال ریلی، ترمینال سرامیکی، ترمینال شاخه‌ای و آمپلی‌فایر اشاره نماییم. البته هر یک از این انواع خود شامل چندین نوع ترمینال دیگر می‌شوند. برای مثال ترمینال‌های ریلی شامل دسته‌های ترمینال ریلی عادی، ریلی فشاری، ریلی دوطبقه، ریلی چندطبقه و ریلی دارای فیوز می‌شوند.
در ادامه به‌اختصار ویژگی هرکدام از این ترمینال‌ها را بررسی خواهیم کرد.
- ترمینال ریلی: این نوع ترمینال برق از پرکاربردترین قطعات مورداستفاده در تابلوهای برق هست. طراحی ترمینال‌های ریلی به سبک کشویی است. علت این مدل طراحی جهت به‌کارگیری سبک مدولار در آن است که طبق این سبک تعداد ترمینال‌ها را می‌توان روی ریل‌ها کم یا زیاد نمود.
1. ترمینال ریلی معمولی: ساده‌ترین نوع ترمینال‌های ریلی ترمینال‌های ریلی عادی هستند. اتصال سیم‌ها از طریق پیچ‌های موجود بر روی ترمینال انجام می‌شود.
2. ترمینال ریلی درپوش دار: این نوع ترمینال‌ها معمولاً در مصارف صنعتی کاربرد دارند و معمولاً دارای یک‌رویه پلی کربناتی می‌باشند. نصب آسان، عدم نیاز به ابزار و تجهیزات خاص جهت نصب، ابعاد کوچک و درنتیجه امکان به کار بردن تعداد بیشتری از آن، تحمل دمایی بالا و مقاومت بالا در برابر ضربات ازجمله ویژگی‌های این نوع ترمینال ریلی می‌باشند. - ترمینال برق فشاری: نوع بعدی ترمینال مورداستفاده در تابلوهای برق، ترمینال‌های فشاری هستند که تحت عنوان کانکتور فشاری نیز از آن‌ها یاد می‌شود. عملکرد این نوع ترمینال مشابه ترمینال‌های برق معمولی است و تنها تفاوت آن‌ها در نحوه اتصال سیم‌ها با قطعه است. در حقیقت متصل کردن سیم‌ها به ترمینال فشاری ساده‌تر است. علاوه بر این ترمینال‌های برق فشاری معمولاً دارای قیمت ارزان‌تری هستند.
- ترمینال ریلی چندطبقه: در مدل چندطبقه، تعداد دو یا بیشتر از دو عدد ترمینال بر روی یکدیگر سوار می‌شوند. ترمینال‌های چندطبقه می‌توانند ترکیبی از ترمینال‌های معمولی و فشاری باشند.
- ترمینال ریلی دارای فیوز: در این ترمینال‌ها یک فیوز کوچک شیشه‌ای وجود دارد و در صورت افزایش مقدار جریان از میزان مشخصی، سیم باریک فلزی موجود در آن ذوب‌شده و سبب قطع جریان خواهد شد. ترمینال‌های فیوز دار بیشتر برای جریان‌های آنالوگ و برق مستقیم کاربرد دارند.
- ترمینال ارت تابلو برق صنعتی: این ترمینال‌ها که به‌صورت استاندارد به رنگ سبز و زرد هستند که علاوه بر اتصال سیم‌ها در طرفین، دارای یک قطعه مسی بوده که سبب اتصال خود ترمینال به ریل می‌شود. وجود این قطعه مسی باعث می‌شود که این نوع ترمینال نسبت به سایر ترمینال‌ها مقداری گران‌تر باشد. در این سیستم‌ها ریل به سینی متصل می‌شود، سینی هم به تابلو و تابلو به در وصل می‌شود. اتصالات ذکرشده سبب می‌شود که تمامی نقاط و قطعات لازم تابلو به هم متصل بوده و هیچ مشکلی از بابت ارتینگ نداشته باشیم.
برای اطلاع از ویژگی سایر قطعات موجود در تابلوهای برق مانند انواع کنتاکتورها می‌توانید به مقاله کنتاکتور مراجعه نمایید.
سایز ترمینال تابلو برق
سایز ترمینال برق درواقع عددی است که اندازه قطر سیم واردشده به داخل ترمینال را نشان می‌دهد. به این پارامتر نمره ترمینال نیز گفته می‌شود. سایز سیم‌ها نیز بستگی به کاربرد و سیستم مصرف‌کننده موردنظر خواهد داشت. سایز ترمینال تابلو برق می‌تواند شامل اعدادی مانند 5/2، 4، 6،10 و… میلی‌متر باشد.
استاندارد رنگ ترمینال تابلو برق
پیش‌تر گفتیم که رنگ استاندارد برای ترمینال‌های ارت سبز و زرد است؛ اما دیگر رنگ‌های استاندارد ترمینال‌های تابلو برق چگونه است؟
رنگ ترمینال‌های مربوط به سه فاز قدرت عبارت هستند از قرمز، زرد، سبز و آبی. ترتیب این رنگ‌ها می‌تواند به دو صورت قرمز– زرد– سبز یا قرمز– زرد– آبی باشد؛ که هر رنگ به ترتیب نشان‌دهنده فازهای R، S و T است. در حالت اول برای سیم نول از رنگ آبی و در حالت دوم از رنگ سبز برای سیم نول استفاده می‌شود.
انواع اتصال در ترمینال‌ها
- اتصال پیچی: می‌توان به جرات این نوع اتصال را پرکاربردترین اتصال در ترمینال‌های برق دانست. روی بلوک ترمینال چندین پیچ وجود دارد که سیم موردنظر با شل کردن پیچ در زیر آن قرار می‌گیرد. ساختار اتصالات پیچی بسیار ساده است و برای نصب یا حذف سیم‌ها فقط به یک پیچ‌گوشتی ساده نیاز داریم.
- اتصال فنری: مزیت اتصال فنری در نصب و جداسازی سریع سیم‌ها و همچنین استحکام و ایمنی بالا در آن‌ها هست.
- اتصال فشاری یا PIT: این اتصال بسیار ساده است و به هیچ ابزار خاصی نیاز ندارد. انتهای سیم‌ها در این اتصال دارای یک بست مخصوص پرس شده هستند و با فشردن در داخل حفره ترمینال در جای خودشان قرار می‌گیرند.
- ترمینال بااتصال سریع: مزیت این ترمینال‌ها در این است که به اپراتور اجازه می‌دهد تا سیم را بدون نیاز به لخت کردن در اتصال استفاده کند. همچنین یک اتصال ایزوله به وجود می‌آورد که از خوردگی و تضعیف سیم در طول زمان جلوگیری می‌کند.
- ترمینال بااتصال دارای مانع: به دلیل وجود یک بست حلقه‌ای در انتهای سیم در این نوع ترمینال سبب ایجاد یک اتصال بسیار محکم شده که کاربرد آن در صنایع حمل‌ونقل فراوان است.
جمع بندی
ترمینال‌ها اجزای جدایی‌ناپذیر تابلوهای برق و دیگر سیستم‌های الکترونیکی هستند که در انواع، اشکال و برای کاربردهای متفاوت ساخته می‌شوند. در این متن ابتدا به بررسی ویژگی‌های ترمینال‌ها و به‌خصوص ترمینال‌های مورداستفاده در تابلو برق پرداخته شد و سپس استاندارد رنگ ترمینال‌ها و همچنین انواع اتصالات مورداستفاده بر روی ترمینال موردبررسی قرار گرفت.