روش‌های جلوگیری از برق گرفتگی

روش‌های جلوگیری از برق گرفتگی مستقیم

عایق بندی بخش‌های برق‌دار

به منظور جلوگیری از برق گرفتگی مستقیم می‌توان از وسیله‌هایی مانند نوار چسب عایق برق استفاده کرد. نوار چسب عایق برق که به احتمال زیاد با آن آشنایی دارید، از انتقال جریان الکتریکی به بدن انسان در زمان تماس افراد با آن جلوگیری می‌کند. توجه کنید پوشش‌هایی مانند رنگ، وانیش و لاک، عایق جریان الکتریکی نیستند. از نکات مهمی که در مورد عایق بندی قسمت‌های برق‌دار اهمیت دارد، این است که این عایق در اثر شرایطی همانند حرارت یا تماس‌های مکرر، کیفیت خود را از دست ندهد. به منظور افزایش ایمنی می‌توان بخش‌هایی همانند ترمینال‌ها، بست‌ها و انتهای کابل‌ها یا محل اتصال چند کابل را به وسیله نوار مخصوص عایق بندی کرد.

محصور کردن تجهیزات

یکی از راه‌حل‌هایی که به کمک آن می‌توان از برق گرفتگی افراد جلوگیری کرد، محصور کردن تجهیزات مانند اتصالات سیم و کابل، رله هوشمند و … است. یعنی قسمت‌های برق‌دار وسایل الکتریکی را پوشانده یا دور از دسترس افراد قرار داد. این کار موجب کاهش احتمال برق گرفتگی می‌شود. به عنوان مثال می‌توان وسایل برق‌دار را درون دریچه‌های سوراخ دار قرار داد تا هیچ گونه دسترسی به داخل آن‌ها وجود نداشته باشد. وسایل و تجهیزاتی که به این منظور انتخاب می‌شوند باید نسبت به آب و گرد و غبار مصون باشند. محل دریچه وسایل الکتریکی باید متناسب با اندازه آن‌ها و محیطی باشد که در آن قرار می‌گیرند.

کافی است تنها بخش‌های برق‌دار در داخل محفظه قرار بگیرند تا از دسترس خارج شوند. همچنین لازم است پوشش‌ها، استقامت و کیفیت کافی را داشته باشند تا در شرایط غیرعادی مشکل ساز نشوند. نکته دیگری که در مورد موانع یا پوشش‌های قسمت برق‌دار وسایل الکتریکی وجود دارد، امکان باز کردن آن تنها با استفاده از ابزار خاص است. مطمئناً استفاده از پوشش یا حفاظی که توسط کودکان و هر شخصی باز شود، ایمنی کار را کاهش می‌دهد.

نصب و استقرار در خارج از دسترس

از دیگر راه‌حل‌هایی که در جهت کاهش احتمال برق گرفتگی پیشنهاد می‌شود، از دسترس خارج کردن قسمت‌های برق‌دار است. قسمت‌های برق‌دار وسایل الکتریکی باید به صورتی در محل استقرار یابند که دسترسی به آن‌ها با دراز کردن دست در هر جهت ممکن نباشد. همچنین در محل‌هایی که وسایل فلزی بلندی مانند نبشی جابه جا می‌شود، باید به موضوع عدم برخورد وسایل فلزی با قسمت‌های برق‌دار توجه شود. زمانی که بخش‌های برق‌دار خارج از دسترس قرار داده شوند، از تماس‌های ناخواسته که به هر دلیلی ممکن است با آن‌ها ایجاد شوند، جلوگیری می‌شود. به این ترتیب خطرات ناشی از برق گرفتگی کاهش می‌یابد.

 کلید محافظ جان

 کلید محافظ جان از جمله تجهیزاتی است که از جان افراد در مقابل برق گرفتگی محافظت می‌کند. این وسیله جریان نشتی را از طریق مقایسه جریان‌های عبوری از فاز و نول، شناسایی کرده و منبع تغذیه را به سرعت قطع می‌کند. به این ترتیب از جان افراد محافظت می‌کند. حساسیت این کلید در حدی است که حتی جریان‌های نشتی کوچک را تشخیص می‌دهد. کلید محافظ جان یک وسیله قابل اعتماد است، اما شرایط مختلف غیرعادی همانند رطوبت و گرد و غبار می‌تواند عملکرد آن را با مشکل روبرو سازد. مطمئناً هر گونه تاخیری در عملکرد این کلید می‌تواند جان افراد را به خطر اندازد. بنابراین بهتر است در زمان نصب این وسیله دقت لازم را در مورد شرایط محیطی داشته باشیم.

روش‌های جلوگیری از برق گرفتگی غیرمستقیم

عایق کردن محیط

یکی از مطمئن‌ترین کارهایی که به منظور جلوگیری از برق گرفتگی مستقیم می‌توان انجام داد، عایق‌بندی محیط اطراف محل قرار گرفتن دستگاه‌های الکتریکی است. عایق کردن محیط یک روش بسیار کاربردی است. به عنوان مثال فردی را در نظر بگیرید که در حال تعمیر وسایل الکتریکی است و در اثر بی‌توجهی، کف کارگاه دارای جریان الکتریکی می‌شود، اگر در این زمان کف کارگاه و دیوارها عایق شده باشند، جان فرد و تاسیسات به خطر نمی‌افتد.

جدا کردن منبع تغذیه از زمین

در صورتی که مدار به صورت جدا از قسمت‌های اصلی سیستم تغذیه نصب شده باشد، ولتاژی بین هادی‌های برق‌دار یا قسمت‌های فلزی ایجاد نمی‌شود. به این ترتیب احتمال برق گرفتگی کاهش می‌یابد. به منظور ایجاد ارتباط باید از سیم‌کشی جدایی بهره گرفته شود و در تمامی مسیر، کابل‌ها قابل مشاهده باشند. در صورتی که هیچ گونه ارتباطی بین مدار و اتصال زمین نباشد، شوک الکتریکی ایجاد نمی‌شود.

هم بندی کردن

هدف از این کار جلوگیری از ایجاد ولتاژ خطرناک تماس است.

عایق بندی دوبل

به منظور جلوگیری از برق گرفتگی توسط دستگاه الکتریکی که محفظه فلزی دارد، باید با استفاده از عایق بندی دوبله یا مضاعف اقدامات لازم را انجام داد. در این روش، وسایل الکتریکی توسط دو لایه مجزا عایق می‌شوند و اطمینان حاصل می‌شود که احتمال برق گرفتگی در زمان تماس با بدنه این دستگاه وجود ندارد.

قطع خودکار مدار تغذیه با استفاده از اتصال زمین

اگر به حوادث برق گرفتگی دقت کنید، عمده شوک‌های الکتریکی زمانی رخ می‌دهند که شخص به طور همزمان در تماس با زمین و بخشی از وسیله برقی که برق‌دار است، قرار گرفته است. در صورتی که بدنه فلزی وسایل الکتریکی به شکل ایمن به زمین متصل شوند، امکان برق‌دار شدن بر اثر اتصالی وجود ندارداز این رو خطر ایجاد شوک الکتریکی نیز کاهش می‌یابد.